W początkach XIX wieku na ziemiach polskich pod zaborem rosyjskim pod ideologicznym wpływem zaraniarzy – prekursorów i działaczy ruchu ludowego w Królestwie Polskim, dzięki społecznej i oświatowej działalności grup inteligencji pochodzenia szlacheckiego i nauczycielstwa wiejskiego prowadzonej w duchu haseł pozytywistycznych, powstało kilka szkół rolniczych – w Pszczelinie pod Warszawą (1900 r.), Kruszynku w powiecie włocławskim (1905), Sokołówku (1909) i Gołotczyźnie (1909 i 1913) w powiecie ciechanowskim, w Krasieninie w powiecie lubartowskim (1913). Szkoły te odegrały ważną rolę w budzeniu kulturalnych i społecznych zainteresowań młodzieży. Ich absolwenci byli pionierami zarówno nowoczesnej kultury rolnej, jak i kultury społecznej.

…Były to żywe ogniska myślenia i czucia zbiorowego; podnosiły godność człowieczą i świadomość narodową i społeczną, dając jednocześnie spory zasób wiedzy rolniczej. Wychowankowie z tamtych czasów zaważyli sporo w rozwoju życia wiejskiego w swych okolicach.

Tam gdzie był »pszczelniak«, »kruszynianka«, »sokołowiak«, były zarazem podatne warunki na istnienie różnorodnych form pracy społeczno-oświatowej i kulturalnej, a także polityczno-niepodległościowej…

(Józef Niećko, Dwudziestolecie ruchu młodzieży wiejskiej, Warszawa 1932, s. 7)